Bericht n.a.v. de oratie van dr. Sacha Zeerleder op 13 januari 2017*

Eiwitten uit donorbloed inzetten om gifstoffen uit het eigen lichaam te neutraliseren. Volgens professor Translationele Immunohematologie Sacha Zeerleder ligt daar de oplossing. Hij vertelde daarover tijdens zijn oratie op 13 januari 2017. Gifstoffen komen vrij als veel cellen dood gaan. Als rode bloedcellen kapot gaan, bijvoorbeeld bij sikkelcelziekte, komt giftig ijzer vrij. Ook andere cellen gaan stuk en scheiden giftige stoffen uit. Dr. Zeerleder ontwikkelt nieuwe therapieën om die ziekmakende gifstoffen te neutraliseren.

IJzer

IJzer zit normaal gesproken in de rode bloedcel en vormt een onderdeel van het eiwit hemoglobine. IJzer helpt zo bij het zuurstoftransport. Maar als veel rode bloedcellen dood gaan komt vrij ijzer in het lichaam, en in die vorm is ijzer giftig. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij bepaalde transfusiereacties en ziekten zoals sikkelcelziekte of auto-immuun hemolytische anemie, waarbij het lichaam zijn eigen rode bloedcellen afbreekt.

Beschermende eiwitten

Ook afweercellen kunnen kapotgaan, bijvoorbeeld bij infecties of chemotherapie. Deze kernhoudende cellen storten nog meer giftige stoffen uit in het bloed: DNA en DNA-bindende eiwitten. Voor al die giftige stoffen zijn daarvoor in het bloed beschermende eiwitten aanwezig die deze neutraliseren. Maar bij zeer ernstige bloedafbraak of ernstige ontstekingen, zoals bloedvergiftiging, schieten die eiwitten tekort. De gifstoffen lokken daarop ongecontroleerde ontstekingsreacties uit. Dit leidt tot schade aan de organen met uiteindelijk de dood tot gevolg. “De patiënt zal nog eerder overlijden aan de uit de hand gelopen ontstekingsreactie dan aan de uitlokkende factor zelf, bijvoorbeeld de infectie waarmee het allemaal begon”, vertelt Zeerleder.

Nieuwe geneesmiddelen

Zeerleder, hematoloog in het AMC, leidt daarnaast een onderzoeksgroep bij Sanquin. Met zijn team probeert hij de vraag te beantwoorden waarom en hoe die giftige stoffen precies in het bloed terechtkomen en wil hij oplossingen vinden voor die doorgeschoten ontstekingsreacties. Die oplossingen zoekt hij in het lichaam zelf: beschermende eiwitten gezuiverd uit bloedplasma. Zeerleder wil nieuwe plasmageneesmiddelen ontwikkelen die kunnen worden ingezet bij ziekten waarbij uitgebreide ontstekingsreacties optreden, zoals sikkelcelziekte en bloedvergiftiging. Zeerleder: “De kennis en ervaring van Sanquin met geneesmiddelen uit bloedplasma vergemakkelijkt daarbij het ontwikkelen van nieuwe plasmageneesmiddelen.”

*Bron: Sanquin, 17 januari 2017