26 oktober 2016, SKIPR

De invulling van zelfredzaamheid en eigen regie is op dit moment nog vooral een papieren werkelijkheid. Er is beleid en er wordt veel mee geëxperimenteerd, maar het landt onvoldoende in de praktijk om cliënten zelf de regie te laten voeren. Dat hangt samen met de nog grote onbekendheid met e-health.

Dit blijkt uit een onderzoek van Ordina Consulting, een ICT-dienstverlener, onder een vijftigtal managers en professionals uit de care. De ondervraagde organisaties zijn voornamelijk actief binnen de gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en verzorging, verpleging en thuiszorg (VVT).

Ordina vroeg naar de verankering van zelfredzaamheid en eigen regie binnen de strategie van de organisatie, de ervaren knelpunten bij de invoering van ondersteunende systemen, de participatiemogelijkheden van cliënten en het verhogen van de kwaliteit van zorgverlening door ICT.

E-health
Uit het onderzoek blijkt dat professionals nog niet goed weten hoe ze invulling kunnen geven aan zelfredzaamheid en eigen regie. Dit komt voornamelijk doordat zij niet weet wat er aan e-health-toepassingen beschikbaar is en wat de mogelijkheden hiervan zijn in relatie tot hulpverlening.
Het werken met e-health is nog niet ingebed in werkprocessen en cultuur van professionals én de cliënten. In slechts 2 procent van de gevallen komt het initiatief tot zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënt zelf.

Cliëntportalen
De techniek is daarbij niet meer de remmende factor, constateert Ordina. De innovaties op het gebied van e-health zijn er. De nieuwe technieken vergen echter een cultuurverandering, die achter de implementatie schuil gaat.
De opkomst van zelfredzaamheid-apps, cliëntportalen en digitale toegang voor cliënten tot het elektronisch patiëntdossier zorgt wel direct voor meer participatie van cliënten binnen hun hulpverlening. Het ligt daarom voor de hand cliënten zelf meer te betrekken bij de vormgeving van zelfredzaamheid en eigen regie met behulp van e-health, zo raadt Ordina aan.
Organisaties moeten zorgvuldiger omgaan met het invoeren van systemen om zelfredzaamheid en eigen regie te stimuleren. Dit vraagt een sociale- én technische benadering, aldus de ICT-dienstverlener.

Cultuurverandering
De cultuurverandering verreist volgens Ordina een inbedding in werkprocessen en dus duidelijke communicatie, opleiding, intervisie en begeleiding van professionals én het betrekken van cliënten hierbij. Belangrijk daarbij is dat er experimenteerruimte is voor het verkennen wat e-health kan betekenen binnen hulpverlening en communicatie tussen cliënt en professional, aldus Ordina.

3 reacties

27 oktober 2016
Naast onbekendheid met e-health mogelijkheden en culturele veranderobstakels bij organisaties en professionals speelt ook de ‘klant’ een belangrijke rol en die wordt maar al te vaak vergeten. Volgens onderzoek van Nivel, SCP e.a heeft een op de twee Nederlanders (50 procent) moeite om zelf de regie te voeren over gezondheid, ziekte en zorg. Het ontbreekt hen aan kennis, motivatie en zelfvertrouwen. Drie op de tien volwassen Nederlanders (30 procent) beschikt over ONvoldoende functionele lees- en rekenvaardigheden en onvoldoende vermogen om (gezondheids-)informatie te vinden en te verwerken.
tjark reininga

27 oktober 2016
Ik denk dat we heel goed moeten kijken naar de begrippen die we gebruiken. Vooral het begrip ‘eigen regie’ dreigt te worden misbruikt. Veel klanten (cliënten/patiënten, een begrippencombinatie die ook verwarrend kan werken) zijn, zoals Sjors van Leeuwen terecht aangeeft, niet in een positie om feitelijke regie te voeren. Dat is deels omdat zij door hun ziekte fysiek de controle missen, maar vaak ook vooral omdat zij niet over de gedetailleerde kennis beschikken, die professionals daarvoor nodig achten. En daar zit de misvatting: terwijl die professionals de zorgvragers zo zouden moeten informeren, dat zij toch de relevante keuzes kunnen maken, maken zij die keuzes vaak maar zelf. Medisch en zorgtechnisch begrijpelijk, maar het kan de klant het gevoel geven niet zelf de regie te kunnen of mogen voeren.
Overigens zullen veel klanten op heel andere punten werkelijk de regie willen, dan medische en zorgtechnische professionals denken. Het gaat dan om de omgeving waarin de klant moet verblijven, diens bewegingsvrijheid en mogelijkheden om bezoek te ontvangen, en zulke simpele dingen als het dagmenu, koffie en thee. Want als het om medisch handelen gaat vertrouwt de klant (op) de professionals, en misschien op vertrouwenspersonen uit zijn omgeving (en heel misschien op zijn zorgverzekeraar).
Cora Postema

27 oktober 2016
Volgens mij ontbreekt het aan doodgewone basiskennis over functioneren van het menselijk lichaam. Als je weet hoe het lichaam werkt, de functie van organen, dan kun je alles wat je leest en hoort beter plaatsen in de context en beter begrijpen. Als de basis er niet is, kun je erover uitstorten wat je goeddunkt, maar het landt niet. Eigen regie is onmogelijk als je geen overzicht hebt. Overzicht over de complete wereld van de zorg is bijna ondoenlijk, maar overzicht over je eigen lichaam en het functioneren daarvan… dat vind ik een basiskennis die iedereen zou moeten hebben. Het ontbreken van zelfvertrouwen wordt mede gevoed doordat we alles hebben geprofessionaliseerd (en geautomatiseerd). Als je eerst naar de dokter moet om zeker te weten dat je echt geen koorts meer hebt, heb je je compleet overgeleverd aan de ‘deskundigheid’ van een ander over jouw lichaam. E-health is prachtig om die deskundigheid weer meer in eigen hand te nemen, maar je kunt er niks mee als je geen basis hebt.
Dus… werk aan de basis!